کنفرانس امنیتی مونیخ؛ چرا باید رقابت باخت-باخت را کنار بگذاریم؟
«کنفرانس امنیتی مونیخ» (MSC) به جای تصمیم گیری درباره سیاست‌های امنیتی بین‌الملل، نشستی برای بحث و تبادل نظر است. طی سال‌های اخیر کلیدواژه‌های «گزارش کنفرانس امنیتی مونیخ» مثل مفاهیم «بی‌غربی»، «عدم یادگیری درماندگی» و «باخت-باخت» به کانون توجه مباحث تبدیل شده‌اند.
«گزارش کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۴» چهار منطقه را تحت پوشش قرار می‌دهد – اروپای شرقی، هند-اقیانوسیه، خاورمیانه و ساحل صحرا– همچنین سه زمینه سیاستی یعنی جهانی‌سازی، سیاست آب و هوایی و پیشرفت فناوری نیز در آن مورد بحث قرار می‌گیرد.
کنفرانس امنیتی مونیخ محصول تاریخ و شاهد تاریخ است به گونه‌ای که منعکس کننده دیدگاه‌های آلمان و حتی اروپا در تغییرات اساسی نظم بین‌المللی محسوب می‌شود. بدون تردید اروپا به عنوان یک ناظر و یک شاهد نسبت به تغییرات چشمگیر در محیط ژئواستراتژیک خود، حساس‌تر است.
کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۴ شادی را برای اروپا به ارمغان نیاورد بلکه بیشتر منادی اضطراب، تردید و تامل بود. پویایی باخت-باخت در حال حاضر در حال در بسیاری از حوزه‌های سیاست خود را نشان داده و در حال در برگرفتن مناطق مختلف است.
اول، این کنفرانس تحت تاثیر دوگانه دو درگیری منطقه‌ای مهم برگزار شد؛ درگیری روسیه-اوکراین و درگیری فلسطین-اسرائیل. چگونگی حل چالش‌های ناشی از درگیری‌های منطقه‌ای مساله‌ای فوری برای اروپا و حتی جامعه جهانی است.
دوم، ۲۰۲۴ یک «سال فوق العاده انتخابات» محسوب می‌شود؛ نه تنها انتخابات «پارلمان اروپا» در ماه ژوئن برگزار می‌شود بلکه انتخابات مهم ریاست جمهوری ایالات متحده نیز در نوامبر برگزار خواهد شد. چگونگی مواجهه با تاثیر بازگشت احتمالی ترامپ بر همکاری فراآتلانتیک به مثابه «خطر قریب الوقوعی» است که بالای سر تصمیم‌سازان اروپا قرار دارد و اروپا باید درباره اینکه چگونه خودمختاری خود را با رویکرد ترامپی «اول آمریکا» تقویت کند، بیاندیشد.
سوم، امنیت به یک کانون توجه در جامعه بین‌المللی تبدیل شده و امنیت اقتصادی، امنیت ایدئولوژیکی و امنیت سنتی به هم پیوند خورده‌اند. چگونگی حل این تنگنای امنیتی به نقطه پیشرفتی برای اروپا تبدیل شده تا درباره راهبرد خود بیاندیشد.
بنا بر این، موضوع اصلی این کنفرانس بحث درباره این است که چگونه جامعه بین‌الملل می‌تواند از دام رقابت راهبردی بپرهیزد و چگونه از چرخه باطل بازی مجموع صفر دوری کند.
جهان وارد دوره‌ای از آشفتگی و تحول جدید شده و بیشتر بازیگران جهانی در حال تماشا و تنظیم راهبردهای خود بر اساس این تغییرات هستند. «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل گفت که جامعه جهانی از هم پاشیده و تکه تکه تر از هر زمانی در ۷۵ سال گذشته شده است.
اروپا در حال دست و پنجه نرم کردن برای تصمیم گیری درباره چگونگی قرار دادن خود در میان نظم جهانی در حال تغییر است.
اگر اروپا بر ایدئولوژی و ارزش‌ها پافشاری کند و به دنبال همکاری با شرکای فراآتلانتیک و شرکای هم‌فکر خود باشد، به شکل غیرقابل اجتنابی در یک بازی مجموع صفر سقوط می‌کند؛ راهبرد «جدا شدن» در خدمت رقابت ژئوپلتیکی است؛ بازیگران جهانی همگی بازنده خواهند بود. اگر اروپا به جای «منافع نسبی» بر «منافع مطلق» تمرکز کند و همکاری اقتصادی عملگرایانه با «جنوب جهانی» از جمله چین را تعمیق بخشد، از جنگ سرد جدید جلوگیری خواهد شد.
موضوعات مرتبط با چین در این کنفرانس توجه بیشتری را به خود جلب کرد. «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین ۱۷ فوریه (۲۸ بهمن) با ایراد سخنرانی در نشست «چین در جهان»، موضع چین در خصوص موضوعات بین‌المللی مهم را مورد تاکید قرار داد.
پیام مهم برای اروپا و کل جهان این است که چین به عنوان یک نیروی ثبات ساز در این جهان آشفته، قاطعانه ایستاده است. چین که به تسهیل ثبات و تداوم نظم بین‌المللی کمک می‌کند، یک کشور بزرگ مسئولیت پذیر برای همکاری است و «کنار گذاشتن چین از تجارت جهانی یک اشتباه تاریخی خواهد بود».
عدم همکاری یک خطر بزرگ خواهد بود. حمایت گرایی و یکجانبه گرایی بر اقتصاد جهان و نظم جهانی تاثیر گذاشته است.
یک خطر واقعی وجود دارد که باید بر آن تمرکز کرد: شمار روزافزونی از کشورها در حال سر درآوردن از یک وضعیت باخت-باخت هستند. اینکه چه کسی بیشتر سود می‌کند دیگر مطرح نیست بلکه موضوع باخت کمتر مطرح است.
همانگونه که گزارش کنفرانس امنیتی مونیخ تاکید کرده، پویایی باخت-باخت در حال تحریک است و بهتر است دولت‌ها با نگرش مجموع مثبت با یکدیگر همکاری کنند و در نظم بین‌المللی سرمایه گذاری نمایند چرا که این اقدام همچنان به افزایش نفع همگام کمک خواهد کرد.
بنا بر این، ما باید ماهیت برد-برد همکاری را تقویت و پویایی رقابت باخت-باخت را رد کنیم و مشترکا یک جهان چند قطبی برابر و منظم و جهانی سازی اقتصادی سودمند و فراگیر را ترویج نماییم.
