ردپای فناوری‌های پاک چین در روند گذار جهانی به سوی توسعه سبز
پروژه تولید انرژی بادی در «دِآر» آفریقای جنوبی که توسط یک شرکت چینی راه‌اندازی شده و با تولید سالانه ۷۶۰ میلیون کیلووات ساعت برق پاک، نیاز ۳۰۰ هزار خانوار به برق را برآورده می‌کند.
الیزابت وانجیکو، یک دکه مواد غذایی را زیر آفتاب سوزان شمال شرقی کنیا اداره می‌کند و روزهایی را به یاد آورد که قطعی برق علاوه بر مختل کردن روند زندگی روزمره آنها، تمام مواد غذایی داخل یخچالش را خراب می‌کرد.
جالب است بدانید که با وجود پتانسیل عظیم برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در آفریقا، هنوز حدود ۶۰۰ میلیون نفر در این قاره بدون دسترسی به برق زندگی می‌کنند.
الیزابت می‌گوید پس از ساخته شدن نیروگاه خورشیدی گاریسا توسط یک شرکت چینی آنها خاموشی‌های کمتری را تجربه می‌کنند و نسبت به دسترسی داشتن به برق اطمینان بیشتری دارند.
او اکنون می‌تواند هنگام غروب چهار ساعت دکه‌اش را بیشتر باز نگه دارد و می‌گوید: «ما می‌توانیم بیشتر کار کنیم و درآمد بیشتری کسب کنیم.»
روشنایی بخشیدن این نیروگاه‌های خورشیدی به روستاهای تاریک در سراسر آفریقا، نمادی از یک تغییر گسترده‌تر است که نشان می‌دهد استفاده از فناوری‌های سبز مقرون به صرفه ساخت چین با کمک به بهره‌برداری از منابع طبیعی و تبدیل کردن آن به فرصت‌های واقعی، زندگی‌های بسیاری را دور از مرزهای چین متحول می‌کند و به کشورهای در حال توسعه اجازه می‌دهد تا در روند گذار سبز جهانی سهیم شوند.
اگرچه برخی از منتقدان غربی با تمرکز بر به اصطلاح «ظرفیت مازاد» ناشی از کالاهای چینی در بازار انرژی‌های سبز، به تصور غلط اشباع شدن بازار با صفحات خورشیدی، باتری‌ها و وسایل نقلیه الکتریکی چینی دامن می‌زنند، کارشناسان این حوزه معتقدند که چالش واقعی در روند گذار جهانی به سوی توسعه سبز به جای مازاد ظرفیت کمبود تولید انرژی‌های پاک مقرون به صرفه است.
یکی از موانع همیشگی و اصلی کربن‌زدایی، به ویژه برای اقتصادهای در حال توسعه، هزینه بالای فناوری‌های سبز بوده است. همانطور که اخیراً اکونومیست نیز اشاره کرده است، فناوری‌های پاک عموماً به سرمایه‌گذاری اولیه بیشتری نسبت به فناوری‌های مبتنی به سوخت فسیلی نیاز دارند اما این هزینه‌ها مدت کمتری ادامه خواهد یافت. به این ترتیب، در مناطقی که تأمین منابع مالی دشوارتر باشد، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نیز با مشکلات بیشتری همراه خواهد بود.
در چنین شرایطی، نوآوری‌ها و توانایی تولید در مقیاس وسیع چین به عبور از این مانع کمک کرده است. چین با گسترش حضور خود در مسیر انرژی‌های پاک سراسر جهان، به تغییر ردپای کربنی مناطق مختلف کمک کرده و راز گذار آنها به سوی دست یافتن به وضعیت خنثی‌سازی کربن بوده است.
چین با برخورداری از یکی از جامع‌ترین زنجیره‌های تأمین جهان و یک بازار عظیم، در صف نخست انرژی‌های خورشیدی و بادی، تولید خودروهای برقی و ذخیره‌سازی انرژی قرار گرفته و این جایگاه را به عامل اصلی برای گذار جهانی به سوی توسعه سبز تبدیل کرده است.
طرح «کمربند خورشیدی آفریقا» یک نمونه خوب از این پشتیبانی و یکی از پروژه‌های همکاری جنوب-جنوب است که با هدف مبارزه با تغییرات اقلیمی در سال ۲۰۲۳ آغاز شده است.
در این برنامه، چین با کشورهایی مانند بوروندی و چاد توافق‌نامه‌های همکاری امضا کرده تا با استفاده از مزایای صنعتی خود و پتانسیل‌های فراوان آفریقا برای تولید انرژی خورشیدی، بتوان برای بسیاری از خانواده‌های آفریقایی امکان دسترسی یافتن به برق مطمئن را داد.
فرای صادرات محصولات سبز، شرکت‌های چینی فعال در زمینه فناوری‌های سبز در حال افزایش سرمایه‌گذاری‌های خود در خارج از کشور هستند تا بتوانند بهتر در اکوسیستم‌های صنعتی سبز منطقه‌ای ادغام شوند.
به گفته جانگ وی، معاون دبیرکل «مرکز چین و جهانی شدن» (CCG): «تجارت سبز چین از در حال طی کردن روند گذار از صادرات تک محصولی به سمت سبز شدن کامل زنجیره تأمین و ارائه راه‌حل‌های یکپارچه سبز است.»
گزارش آزمایشگاه «صفر مطلق»(Net Zero) نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۲، شرکت‌های فناوری سبز چینی متعهد به انجام بیش از ۲۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای گسترش زنجیره‌های تأمین خود در خارج از کشور و کسب سهم قابل توجه از بازارهای جدید شده‌اند.
کارخانه باتری‌سازی «سی‌ای‌تی‌ال» (CATL) با سرمایه‌گذاری ۱.۸ میلیارد یورویی در تورینگن آلمان سالانه امکان تولید ۳۰ میلیون سلول خورشیدی را دارد که برای تأمین انرژی تقریباً ۲۰۰ هزار وسیله نقلیه الکتریکی کافی است. این کارخانه که با انرژی‌های تجدیدپذیر و سیستم‌های مدیریت انرژی هوشمند کار می‌کند، اولین خط تولید خارجی این شرکت است که سطح انتشار کربن آن در حد صفر مطلق است.
علیرغم شتاب سریع روند گذار جهانی به سوی اقتصاد سبز و متحول شدن صنایع در جهت توسعه کم‌کربن، ارتقا سطح کسب و کارهای سبز با افزایش حمایت‌گرایی همراه بوده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که چنین موانعی می‌تواند سرعت گسترش فناوری‌های سبز را کاهش دهد و دسترسی کشورهای در حال توسعه به این فناوری‌ها را محدود کند؛ به ویژه در شرایطی که دستیابی به اهداف توسعه پایدار با موانع جدی مواجه است و نیاز به اقدامات جمعی مؤثرتر دارد.
داده‌های سازمان جهانی هواشناسی نشان داد که سطح دی‌اکسید کربن در اتمسفر زمین در سال ۲۰۲۴ به بالاترین حد خود رسیده که بیشترین افزایش از زمان شروع اندازه‌گیری به شمار می‌رود. در همین حال، داده‌های تجاری نشان می‌دهد که اعمال تعرفه‌ها بر کالاهای زیست‌محیطی اوج گرفته و هنوز در سطح ۳۵ درصد است که به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین سطح تعرفه بر محصولات صنعتی دیگر است.
به گفته لانگ یونگ‌تو، سرپرست هیئت مذاکره‌کنندگان چینی برای ورود به سازمان تجارت جهانی: «مدیریت جهانی کسب و کارهای سبز را نمی‌توان یک موضوع مجزا دانست و این امر ارتباطی نزدیک با اهداف گسترده‌تر دستیابی به توسعه پایدار و مقابله با تغییرات اقلیمی در سطح جهانی دارد.»
