ذخیره‌سازی انرژی مبتنی بر هوش مصنوعی تقویت‌کننده هدف کربن‌زدایی چین
نیروگاه ذخیره انرژی متمرکز شهر یا‌‌ن‌تای، استان شا‌ن‌دونگ در شرق چین
صنعت سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی (ESS) در چین طی سال ۲۰۲۵ با رشد سریعی روبرو است که نتیجه گسترش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور است. این رشد، برای تحقق اهداف «اوج کربن و کربن خنثی» چین اهمیتی فراوان دارد و کارشناسان بر نقش کلیدی ذخیره‌سازی انرژی در نوسازی شبکه برق تاکید دارند.
طبق داده‌های جدید اداره ملی انرژی (NEA)، مجموع ظرفیت نصب‌شده برق چین تا ماه مه امسال به ۳.۶۱ میلیارد کیلووات رسیده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ رشد ۱۸.۸ درصدی داشته است. در این میان، انرژی خورشیدی برجسته است؛ فقط طی پنج ماه نخست سال ۲۰۲۵، حدود ۲۰۰ میلیون کیلووات ظرفیت جدید فتوولتائیک (PV) به شبکه افزوده شده که افزایشی ۵۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. ظرفیت تجمیعی PV اکنون از ۱ میلیارد کیلووات گذشته که معادل ظرفیت ۴۸ سد سه‌دره است.
با این حال، ماهیت ناپایدار انرژی‌های تجدیدپذیر نیاز فوری به راه‌حل‌های پیشرفته ذخیره‌سازی ایجاد کرده است. لیو یافانگ، معاون سابق اداره ملی انرژی، تاکید دارد که با وجود رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر، ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی چین هنوز برای ادغام کارآمد با شبکه کافی نیست. به گفته او سیستم‌های برق سنتی نیازمند توازن لحظه‌ای میان تولید و مصرف هستند. رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصت‌ها و چالش‌های پایداری هم‌زمانی را به همراه دارد.
دولت چین در گزارش کاری سال ۲۰۲۴، ذخیره‌سازی انرژی‌های جدید را به عنوان «نیروی مولد کیفی جدید» معرفی کرده و بر نقش راهبردی آن در ساختار یک سیستم برق مدرن تاکید ورزید. مقرراتی که از ژوئن ۲۰۲۵ لازم‌الاجرا می‌شود، الزام می‌کند که تمام منابع تجدیدپذیر متصل به شبکه باید در معاملات بازارمحور شرکت کنند، و این موضوع سیستم‌های ذخیره‌سازی را برای پایداری اقتصادی حیاتی می‌سازد.
نیروگاه فتوولتائیک در کنار بزرگراهی در شهر گا‌ن‌جو، استان جیانگ‌شی در شرق چین
ایمنی همچنان یکی از نگرانی‌های اصلی در توسعه ESS است. به گفته شی زی‌نان از مؤسسه میکروگرید هوشمند دانشگاه تسینگ‌هوا، بیش از ۹۰ درصد خطرات در سیستم‌های ذخیره‌سازی ناشی از خرابی سیستم‌های مدیریت باتری (BMS) و سیستم‌های مدیریت حرارتی (TMS) است، نه از سلول‌های باتری. شی هشدار داد: چنین خرابی‌هایی موجب تسریع در تخریب باتری و افزایش خطر فرار حرارتی می‌شود.
هوش مصنوعی در حال ایجاد تحولی چشمگیر در ایمنی و کارایی ذخیره‌سازی انرژی است. شرکت‌های چینی در حال توسعه BMSهای پیشرفته هستند که قابلیت شناسایی ناهنجاری را با ابزارهای تشخیص مبتنی بر هوش مصنوعی، از جمله مدل‌هایی مانند دیپ‌سیک، ترکیب می‌کنند. این سیستم‌ها امکان نگهداری پیش‌بینی‌پذیر و بهینه‌سازی راهبردهای عملیاتی را فراهم می‌سازند.
شی افزود: هوش مصنوعی در حال دگرگون‌کردن تمام ابعاد ذخیره‌سازی انرژی است. از تضمین ایمنی عملیات گرفته تا بهینه‌سازی بهره‌وری اقتصادی و تنظیم شبکه، سیستم‌های هوشمند به ضرورتی غیرقابل چشم‌پوشی تبدیل شده‌اند.
لیو نیز خاطرنشان کرد که ظرفیت‌های پیشرفته چین در حوزه هوش مصنوعی، روند استقرار سیستم‌های ذخیره‌سازی با کیفیت بالا در سراسر کشور را شتاب خواهد داد.
وعده نهایی ذخیره‌سازی انرژی پیشرفته در این است که گذار چین از وابستگی به سوخت‌های فسیلی به آینده‌ای مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر را تسهیل کند؛ آینده‌ای که در آن راه‌حل‌های متمرکز و توزیع‌شده انرژی با هدف توسعه پایدار به‌کار گرفته می‌شوند.
