انعطاف‌پذیری چین در برابر وضعیت غیرقابل پیش‌بینی تجارت جهانی
موضع مبتنی بر پیشگیری چین در مواجهه با پیچیدگی‌های وضعیت اقتصاد جهانی، اخیراً با برگزاری دو رویداد مهم کنفرانس کاری سراسری کشور در واکنش به منازعات تجاری ۲۰۲۵ و جلسه مهم دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین در پکن، به شکلی برجسته‌تر به نمایش گذاشته شد.
برگزاری این دو گردهمایی نه تنها نشان‌دهنده عزم پکن برای مقابله با فشارهای فزاینده خارجی بود، بلکه استراتژی پیچیده چین با هدف تقویت امنیت صنعتی، تضمین ثبات زنجیره تأمین و حفظ شتاب رشد تجارت خارجی با کیفیت بالا را نشان داد.
این دو نشست در پس‌زمینه تشدید رقابت ژئوپلیتیکی، ادامه چندپارگی در قوانین تجارت جهانی و اوج‌گیری احساسات حمایت‌گرایانه در برخی از نقاط جهان برگزار شدند و در چنین شرایطی چین تصمیم گرفت که به جای فرو رفتن در درون خویش، با دقت، عمل‌گرایی و انسجام سیاستی به چالش‌های پیش رو پاسخ دهد.
کنفرانس واکنش به منازعات تجاری، میزبان اعضای نهادهای کلیدی دولتی، نهادهای سیاست‌گذاری تجاری و نمایندگانی از بخش‌های اصلی صنعتی کشور بود و یک مکانیسم واکنش هماهنگ برای به حداقل رساندن اختلالات ناشی از اصطکاک‌های تجاری را تدوین کرد. یکی از نتایج کلیدی این کنفرانس، ایجاد یک سیستم هشدار اولیه قوی‌تر برای خطرات تجاری بود که به صنایع و شرکت‌ها امکان دریافت به موقع اطلاعات و پشتیبانی سیاستی لازم را می‌دهد.
سایر اقدامات اعلام شده در این کنفرانس شامل تسریع مذاکرات درباره توافقنامه‌های تجارت آزاد با بازارهای نوظهور، بهینه‌سازی سیاست‌های معافیت مالیات بر صادرات و تسهیل رویه‌های ترخیص گمرکی بودند. در همین راستا، مقامات حاضر متعهد شدند حمایت مالی و قانونی را از شرکت‌های چینی مواجه با رویه‌های تجاری تبعیض‌آمیز در خارج از کشور افزایش دهند.
این کنفرانس همچنین بر اجرای برنامه‌های حمایتی از تجارت الکترونیک فرامرزی و توسعه مناطق آزاد تجاری تأکید کرد و به نقش مثبت این برنامه‌ها به عنوان نیروهای محرکه ایجاد تنوع تجاری و پلتفرم‌هایی برای دستیابی شرکت‌های کوچک و متوسط به بازارهای جهانی اذعان داشت.
نحوه واکنش چین به منازعات تجاری، نشان‌دهنده تغییر رویکرد از اقدامات دفاعی واکنشی به تدابیر تعدیلی پیشگیرانه است. این رویکرد، نمونه‌ای از راهبرد گسترده‌تر گشایش نهادی به شمار می‌رود و با این پیام واضح برای جهان همراه بوده است که: چین حتی با وجود قرار گرفتن در شرایط مقاومت در برابر فشارهای ناشی از یکجانبه‌گرایی، همچنان متعهد به تعمیق ادغام اقتصاد خود با اقتصاد جهانی خواهد بود.
تجارت خارجی چین در حال گذار از یک تحول ساختاری است و از توسعه کمّی به سوی توسعه کیفی تغییر مسیر داده است. سهم محصولات مجهز به فناوری پیشرفته و سبز در ترکیب صادرات چین همچنان رو به افزایش است و خودروهای برقی، سلول‌های خورشیدی و باتری‌های لیتیوم-یونی سهمی فزاینده از تجارت خارجی چین را تشکیل می‌دهند.
این روند نه تنها نشان‌دهنده تغییر مزایای نسبی اکوسیستم نوآوری چین است، بلکه بلوغ رو به رشد آن را نیز به نمایش می‌گذارد. در سال ۲۰۲۴، بودجه تحقیق و توسعه چین به رکورد ۲.۶۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور رسید که نشان‌دهنده یک تعهد عمیق به پیشرفت علم و فناوری در چین است.
اعلام این اقدامات و تدابیر جدید از سوی چین موجب افزایش اطمینان سرمایه‌گذاران خارجی شده است. علیرغم فضای آشفته جهانی، چین در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرد که بخش‌های خدمات، تولید محصولات مجهز به فناوری‌های پیشرفته و سبز سهم عمده آن را به خود اختصاص داده‌اند. این روند تا سال ۲۰۲۵ همچنان ادامه خواهد داشت و با شفافیت سیاست‌ها و تلاش‌ها برای ایجاد یک محیط تجاری عادلانه‌تر و شفاف‌تر تقویت می‌شود.
ارتقاء ساختار اقتصاد چین در شاخص‌های اقتصاد کلان کشور به شکلی فزاینده قابل مشاهده است. صنایع تولیدی همچنان با قدرت پیش می‌روند، اعتماد مصرف‌کنندگان پیوسته در حال بهبود است و بخش خدمات در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۵۶.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده که نسبت به رقم ۵۲.۸ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش قابل توجه داشته است.
این دو رویداد در مجموع بیش از آنکه واکنش‌های تاکتیکی به تنش‌های تجاری باشند، تأییدی دوباره بر برنامه راهبردی چین برای توسعه بلندمدت هستند. چین از طریق تداوم سیاستی، نوآوری نهادی و گسترش روابط بین‌المللی، علاوه بر مشارکت در تجارت جهانی، به یکی از عناصر مهم در جهت دادن به قوانین و هنجارهای آینده آن تبدیل شده است.
در نتیجه چنین رویکردی، تصویری را از اقتصاد چین شاهد هستیم که نشان می‌دهد از روی آوردن به اقدامات واکنشی و یا فرو رفتن در لاک انزوای خود امتناع می‌کند و در عوض، به جهان نشان می‌دهد که تاب‌آوری تنها به معنای تحمل سختی‌ها نیست، بلکه به معنای تبدیل این سختی‌ها به فرصتی برای اصلاحات، گشایش و هماهنگی است.
در شرایطی که وضعیت جهان همچنان غیرقابل پیش‌بینی است، روی آوردن به این شیوه مدیریت فعالانه امور کشور و بهره بردن از آینده‌نگری راهبردی، نقشه راهی را ترسیم خواهد کرد که نه تنها صعود مداوم چین، بلکه ثبات اقتصاد جهان را به همراه خواهد داشت.
