زیان هنگفت TSMC در آمریکا؛ وقتی بازار، منطق خود را دارد

روزنامه تایوانی «اکونومیک دیلی نیوز» دوشنبه به نقل از جدیدترین گزارش مجمع عمومی سالانه شرکت TSMC نوشت کارخانه این شرکت در ایالت آریزونا طی سال گذشته میلادی با زیانی سنگین به ارزش تقریبی ۱۴.۳ میلیارد دلار تایوان (۴۴۱ میلیون دلار آمریکا) مواجه شده است؛ رقمی که بزرگ‌ترین زیان از زمان تاسیس این کارخانه در خاک ایالات متحده به شمار می‌رود.

این اختلاف مالی فراتر از یک مقایسه ساده در کارایی عملیاتی است؛ این مسئله چالش‌های تکرار مدل سودآوری سنتی TSMC در آمریکا را برجسته می‌سازد؛ بازاری که با هزینه‌های بالا و زنجیره تامین پراکنده غیرمنسجم دست و پنجه نرم می‌کند.

مشکلات TSMC در آریزونا قابل پیش‌بینی بود. این موضوع که تصمیم به ساخت کارخانه‌های تولید تراشه در ایالات متحده هرگز بر اساس امکان‌پذیری تجاری اتخاذ نشد بلکه تحت فشارهای ژئوپلیتیکی و علی‌الخصوص قانون «تراشه» انجام شد، یک واقعیت انکارناپذیر است.

دلایل متعددی برای ضرر و زیان TSMC در آریزونا قابل ذکر است. در حالی که این کارخانه از اواخر سال ۲۰۲۴ به تولید انبوه رسیده بود، روند کسری‌های مالی نشان می‌دهد که مشکلات آن موقتی نیستند.

یک عامل کلیدی اختلال در زنجیره‌های تامین، صنعت و بازار است. صنعت نیمه‌رسانا یک سیستم پیچیده و دقیق است که در آن شرکت‌های بالا دستی و پایین دستی شدیدا به یکدیگر وابسته‌اند.

در حالی که آمریکا در طراحی تراشه‌ها دست برتر را دارد اما در زمینه زنجیره تامین کامل مورد نیاز برای تولید، خصوصا در مقایسه با آسیا و به ویژه شرق آسیا، به شکلی محسوس عقب است.

کارخانه TSMC در آریزونا به واردات قطعات کلیدی و مواد خام شدیدا وابسته است، امری که نه فقط هزینه‌های لجستیکی را بالا می‌برد بلکه چرخه تامین را هم طولانی‌تر می‌کند. هر گونه اختلال در زنجیره تامین می‌تواند به توقف تولید منجر شود.

به علاوه هزینه‌های بالای نیروی کار در آمریکا هزینه‌های نیروی کار هر واحد را افزایش می‌دهد و رقابت‌پذیری هزینه‌ای شرکت را شدیدا تضعیف می‌کند.

«موریس چانگ» موسس TSMC، در مارس ۲۰۲۳ هشدار داد که هزینه‌های تراشه در آریزونا حدود ۵۰ درصد بیشتر از خط تولید اصلی این شرکت در تایوان برآورد شده است. اما به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، رقم واقعی ممکن است به حدود دو برابر نزدیک‌تر باشد.

با ورود کارخانه TSMC در آریزونا به اولین سال کامل تولید انبوه، همه چشم‌ها به این دوخته شده که آیا می‌تواند این ضررها را مهار کند یا خیر.

با این حال، چالش‌ها بسیار جدی هستند، خصوصا پس از اینکه ضررهای سالانه در چهار سال گذشته افزایش یافته است. ساخت و تکمیل زنجیره تامین و صنعت نیازمند زمان و تلاش فراوان است، فرآیندی که در کوتاه‌ مدت به سادگی امکان‌پذیر نیست. دقیقا به همین دلیل این کارخانه بارها برنامه تولید خود را به تعویق انداخته است.

پیچیدگی صنعت نیمه‌رسانا و زنجیره تامین آن چیزی نیست که بتوان با صرفا ساخت یک کارخانه، حل کرد. این شبیه یک شبکه پیچیده است که هر حلقه آن را از تامین مواد اولیه و تجهیزات کلیدی مانند دستگاه‌های پیشرفته تولید تراشه تا تامین‌کنندگان پایین‌دستی در بر می‌گیرد.

کارخانه TSMC در شهر «نانجینگ» از اکوسیستم صنعتی کارآمد و پایدار چین بهره می‌برد در حالی که کارخانه آریزونا باید از صفر شروع کند. اساس تلاش دولت آمریکا برای بازسازی صنعت نیمه‌رسانا تلاشی نادرست برای معکوس کردن روندهای جهانی‌سازی است. با فشار آوردن یا ارائه یارانه‌های قابل توجه برای جذب شرکت‌های نیمه‌رسانا به سواحل آمریکا، ایالات متحده در پی احیای سلطه خود در این بخش است.

با این حال، این رویکرد تحمیلی و سختگیرانه، نظم راهبردی جهانی شرکت‌ها را مختل می‌کند و آنها را مجبور می‌سازد منابع و سرمایه‌های زیادی را صرف تطابق با شرایط جدید کنند. این امر باعث ایجاد عدم قطعیتی قابل توجه در صنعت جهانی نیمه‌رساناها می‌شود.

در این تحولات صنعت نیمه‌رسانا که توسط ایالات متحده هدایت می‌شود، زمان‌بندی از اهمیت بالایی برخوردار است. در حالی که TSMC در تلاش برای ساخت زنجیره‌های تامین و صنعتی خود در خاک آمریکاست، شرکت‌های چینی در حال پیشرفت سریع هستند.

تشدید محدودیت‌های ایالات متحده بر صادرات فناوری نیمه‌رساناها، چین را بر آن داشته تا تلاش‌های تحقیق و توسعه مستقل خود را سرعت بخشد. سیل عظیمی از سرمایه‌ها و استعدادها به صنعت نیمه‌رسانا سرازیر شده و شرکت‌های داخلی در نوآوری‌های فناورانه و توسعه تولید به پیشرفت‌هایی قابل توجه دست یافته‌اند.

در چنین بستری از پیشرفت‌های مستمر فناوری و بهبود پیوسته اکوسیستم صنعتی، رقابت‌پذیری صنعت نیمه‌رسانای چین به شکلی قابل توجه در حال افزایش است؛ مسئله‌ای که پنجره فرصت برای فعالیت‌های TSMC در آمریکا را هرچه بیشتر محدود می‌کند.