شین‌جیانگ؛ سرزمین ذائقه‌های آشنا با عطر مهربانی

شین جیانگ که زمانی دراوزه اصلی جاده ابریشم شناخته می شد و دو تمدن بزرگ چین و ایران را در زمینه های تجاری و فرهنگی به هم متصل می کرد، هنوز هم به دلیل قرابت های فرهنگی، هنری، موسیقی، مذهبی و حتی برخی قرابت های زبانی و معماری میان این منطقه و ایران، از جایگاهی ویژه و شناخته شده نزدم مردم ایران زمین برخوردار است.

ساز سنتی آکاردئون، گوشه ای مشترکات فرهنگی و هنری ایران و شین جیانگ چین

قرابت ها و رشته های ناگسستنی فرهنگی، تاریخی، تمدنی و مذهبی بین شین جیانگ چین و ایران فراوان است و پرداختن به همه این زمینه ها، شاید نیاز به نوشتن فراتر یک کتاب قطور باشد. اما در این نوشته کوتاه، می خواهم یک تجربه به یادماندهی از یک سفر کاری ۱۰ روزه را به این منطقه شمال غربی چین با شما به اشتراک بگذارم: غذاهای بی نظیر با طعم و مزه ای بسیار نزدیک به ذائقه ایرانی.

اگرچه در نگاه اول، به نظر می رسد که کیفیت فوق العاده بالای انواع محصولات غذایی دامی، لبنی، باغی و کشاورزی و حتی “محصولات آبزی!” با عنوان مواد اولیه غذاهای مختلف و رنگارنگ این منطقه که همگی در همین منطقه و غالبا به صورت ارگانیگ تهیه می شود، دلیل اصلی طعم و مزه فوق العاده غداهای شین جیانگی است، اما این تمام ماجرا نیست! راز اصلی طعم بی نظیر و به یاد ماندنی غذاهای این منطقه از چین را باید در چیزهای دیگری جستجو کرد!

شین جیانگ، از نظر تقسیمات کشوری چین، پهناورترین منطقه این کشور با مساحت حدود ۱.۶۶ میلیون کیلومتر مربع و جمعیت بالغ بر ۲۵ میلیون نفر است که بیش از ۱۰ میلیون نفر از آنها را مسلمانان این منطقه تشکیل می دهند. این منطقه پهناور اگرچه به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی، ازنظر تراکم جمعیتی نسبت به مناطق جنوبی و شرقی چین، جمعیت کمتری دارد، اما تمدن بسیار کهن و تنوع قومی و فرهنگی بسیار غنی و ریشه دار این منطقه از جمله اویغورها و قزاق ها و … که در صلح و آرامش در کنار هم زندگی می کنند، باعث شده تا مردمانش همچون دیگر مردم سراسر چین، اصالت های فرهنگی و آداب و رسوم سنتی از جمله میهمان نوازی از مردمان سرزمین های دیگر را حفظ کنند و لذت سفر به این سرزمین زیبا را برای هر فرد تازه وارد یا گردشگر با هر ملیتی، دوچندان کند.

ساده بگویم؛ آنچه دلیل اصلی طعم و مزه بی نظیر غذاهای شین جیانگ شده، نه گوشت و غلات و سبزیجات بی نظیر و فوق العاده با کیفیت این منطقه است و نه ادویه های خوعطر و بوی آن. “عشق، سادگی و صمیمیت” آشکار در قلب مردم پرتلاش و دوست داشتنی شین جیانگ، همان چیزی است که لذت عمیق و واقعی غذاهای غالبا سنتی این منطقه را چندبرابر می کند.

به رسم میهمان نوازی، هرآنچه در توان داشته باشند، در طَبَق صداقت و پاکی و سادگی، پیش‌کش‌ میهمان خود می کنند. بر سر میز غذاهای رنگارنگی که شین جیانگی ها برای میهمانان خود تدارک می بینند، عطر مهربانی و محبت میزبان بر بوی وسوسه انگیز و لذید غذاهایش سبقت می گیرد و هر میهمانی را مجذوب و شیفته خود می سازد.

از شیر و سرشیر تازه گاوها و گوسفندانی که در علفزارهای زیبا و سرسبز چرا می کنند، تا طعم گوشت لذید آنها، از عطر تخم مرغ های محلی تا غذاهایی متنوع و معروفی که با گوشت مرغ تهیه می کنند، از میوه های طبیعی با طعم واقعی تا سبزیجاتی متنوع و تازه که در این سرزمین پهناور کشت می شود و حتی ماهی های لذیذ که مردمان شین جیانگ با روش های ابتکاری و نوآورانه به پرورش آن پرداخته اند، تنها بخشی از شگفتی های غذایی شین جیانگ است. “نان” شین جیانگ را که دیگر نگویم، محشر است، محشر!!!

شین جیانگ را فقط باید رفت و دید و چشید و حس کرد. شین جیانگ را تنها نباید فقط خواند و تماشا کرد. به عنوان یک خبرنگار غیرچینی، تا قبل از این که به این منطقه از چین سفر کنم، همیشه ذهنم درگیر مطالبی بود که برخی رسانه های بیگانه درباره مردمان اقوام و طوایف و ادیان مختلف این منطقه از جمله مسلمانان شین جیانگ ادعا می کنند. 

نمایی از یک مسجد زیبا در شهر کوچک تاچنگ، در شمال غرب منطقه خودمختار شین جیانگ

با توجه به شناختی که قبل از این سفر، نسبت به چین داشتم و حدود یک سال هم دراین کشور مشغول زندگی هستم، اما خوب می دانستم که روایت رسانه های بیگانه از شین جیانگ با هدف سیاه نمایی چهره چین، نمی تواند واقعیت داشته باشد همانگونه که درباره کشورم “ایران” روایت ها و تبلیغات مسموم منتشر می کنند. به هرحال، در جریان سفرم به شین جیانگ، به قدری محو زیبایی ها، توسعه و پیشرفت، زندگی صلح آمیز اقوام مختلف این منطقه در کنار هم در کمال برابری و احترام و اجرای پروژهای بزرگ صنعتی و دامی و کشاورزی و انرژی و … این منطقه شدم که طنز رسانه های غربی درباره شین جیانگ زیبا را به کلی فراموش کردم.

در کنار همدلی و مهربانی مثال زدنی مردم شین جیانگ، طبیعت متنوع و بی نظیر کویرهای مسحور کننده، بیابان ها و مراتع حفاظت شده، رودها، دریاچه ها و تالاب هایی به شفافی آینه، دشت های وسیع و حتی جنگل های زبیا با طبیعت رویایی پاییزی و مملو از رنگ های طلایی و سرخ و نارنجی و البته علاوه بر غذاهای شگفت انگیز این منطقه، نوشته های روی تابلوهای شهرها و روستاها و جاده ها به زبان “اویغور” با الفبایی شبیه زبان فارسی خودمان، نظرم را به شدت جلب کرد و این داستان زمانی جالب تر شد که می توانستم بسیاری از این کلمات را که برخی از آنها شبیه واژهای ترکی آذری و برخی هم شبیه واژه های فارسی بود، بخوانم و معنایش را متوجه بشوم.

 وقتی هم که با چند نفر از ساکنان شهرستان های “تولی”، “ووسو”، “یومین” و شهر تاچنگ” در شمال غربی شین جیانگ هم کلام شدم، اصلا احساس نمی کردم که در یک کشور دیگر هستم. کاملا حس “خانه” و “وطن” دوم را داشتم چون می توانستم با آنها با برخی واژگان مشترک و یک فرهنگ مشترک سخن بگویم و ارتباط برقرار کنم. وقتی هم که به مناطق روستایی اطراف این شهرستان ها رفتیم، علاوه بر واژگان مشترک و فرهنگ مشترک، “سبک زندگی مشترک” را هم از نزدیک حس کردم و اگر بگویم ذره ای احساس غربت و دلتنگی در شین جیانگ نداشتم، هرگز اغراق نکرده ام.

یکی از شب های آرام و پاییزی در طول این سفر، شام را میهمان یک رستوران سنتی در شهرستان تولی بودیم. برسردر رستوران تابلوی “میراس رستوران” نصب شده بود. وقت معنای واژه “میراس” را سوال کردم، دیدم همان “میراث” در زبان خودمان است.

نمایی از داخل یک خانه زیبای عشایری اطراف شهر تاچنگ، منطقه خودمختار شین جیانگ چین

در یکی از روزهای این سفر هم که مراتع و علفزارهای وسیع اطراف شهر تاچنگ رفته بودیم تا گزارشی از نحوه حافظت از مراتع و همچنین درباره صنعت دامداری و پرورش شتر در این منطقه تهیه کنیم، ساعتی را میهمان یک خانه عشایری زیبا و مملو از عطر مهربانی شدیم و طراحی سنتی و محلی داخل این خانه عشایری با استفاده از صنایع دستی و نمدها و گلیم ها و دیوارپوش های قرمز بافته شده از پشم شتر و دوتار زیبا و دست سازی که در گوشه ای از خانه آرام گرفته بود، مرا بی نهایت به وجد آورد. در این خانه سنتی مملو از مهربانی صاحب خانه، با مقداری شیر تازه شتر و دوغ تازه تهیه شده از شیر شتر با طعمی فراموش نشدنی پذیرایی شدیم.

یک روز دیگر هم که به مرکز پرورش گوسفند در یکی از مناطق شین جیانگ رفته بودیم، با کباب چنجه با گوشت کاملا ارگانیک و تازه گوسفندانی که در علفزارهای وسیع این منطقه چرا می کنند، پذیرایی شدیم. منقل کباب در یک محوط باز برپا شده بود و دود و عطر کباب، تمام محوطه را پر کرده بود. در کنار این منقل هم، یک کتری پر از “چای شیر” به عنوان نوشیدنی گرم مخصوص شین جیانگ هم حاضر بود که نوشین این “چای شیر” گرم در هواد نسبتا سرد پاییزی، لذتی وصف ناپذیر داشت.

به هر شهر و روستا که می رفتیم، مهمان نوازی و مهربانی میزبانان ما، بلافاصله خستگی کار و سفر را از تن ما می برد لبخندهای از ته دلشان، به ما هم نشاط و انرژی و آرامش می داد.

اگرچه قبل از عزیمت به شین جیانگ تصمیم گرفته بودم که در طول این سفر، از اندک آموخته هایم درباره زبان چینی استفاده کنم تا این سفر را به فرصتی برای تمرین زبان چینی تبدیل کنم، اما از همان روزهای آغازین این سفر، ناگهان خودم را غرق در زبان ترکی و فارسی یافتم؛ واژه هایی که از قلب هایی مهربان ریشه می گرفت و بر زبان و لب های خندان جاری می شد و رشته دوستی می بافت.

همچنین برخی معماری های سنتی به سبک معماری اصیل ایرانی در برخی مناطق شهرهای و شهرستان ها و رستوران ها و مساجد و بازارهای شین جیانگ، رنگ و بوی ایرانی دارد و برای هر گردشگر ایرانی، می تواند جذابیت فراوان داشته باشد.

درباره شین جیانگ که همچون دیگر مناطق استان های سراسر چین، مورد توجه ویژه دولت این کشور برای توسعه همه جانبه در زمینه های مختلف صنعتی، انرژی های نو، محیط زیست، علمی و دانشگاهی، کشاورزی، دامداری، گردشگری و… قرار دارد، گفتنی ها فراوان است.

در طول این سفر، حدود ۱۰ گزارش های با موضوع های متنوع فرهنگی، تاریخی، هنری، مذهبی، دامپروری، حفاظت از محیط زیست و مراتع، ظرفیت های تجارت مرزی، تولید انرژی های پاک، رونق صنایع مختلفی که باعث افزایش درامد ساکنان محلی و رونق کسب و کار آنها شده، تولید محصولات دامی و … تهیه کردم تا شاید بتوانم گوشه ای از پیشرفت های بزرگ و توسعه همه جانبه شین جیانگ را به تصویر بکشم اما گفتنی ها در باره حقایق و واقعیت ها فراوان شین جیانگ چیزی نیست که بتوان تمام آن در چند گزارش محدود گنجاند.

شادی، رقص و آواز سنتی، بخش جدایی ناپذیر از زندگی روزمره شهر تاچنگ و دیگر مناطق شین جیانگ است/ نمایی از یک عصر آفتابی پاییزی “میدان فرهنگ” شهر تاچنگ، جایی که هر روز صحنه شادی و رقص زیبای سنتی زنان و مردان این شهر است.

شادی مردم شهرها، شهرستان ها و روستاهای مختلف شین جیانگ، شبکه جاده ای گسترده و با کیفیت در تمام نقاط این منطقه وسیع، فرودگاه های مدرن و مجهز به تازه ترین فناوری های روز، سیستم حمل ونقل با کیفیت، سرمایه گذاری های فراوان در حوزه های مختلف انرژی، دامپروری، کشاورزی و دیگر صنایع سازگار با جغرافیا و اقلیم این منطقه، آزادی اقوام و مذاهب در عین اتحاد و انسجام و دوستی، نظام آموزشی جامع و رونق اقتصادی و افزایش درآمد مردم شهرها و روستاهای این منطقه، همگی گواه آن است که سراسر منطقه خودمختار شین جیانگ و همه اقوام و اقلیت های آن، مورد توجه ویژه دولت چین قرار دارد و همه اقوام وساکنان این سرزمین پهناور زیر چتر اتحاد، انسجام، پیشرفت، توسعه و دوستی حزب حاکم این کشور جمع شده و با هم و یکصدا، برای پیشرفت و آبادانی بیشتر سرزمین خویش، تلاش می کنند.