نقش پر رنگ شی جین‌پینگ در شکل‌دهی به نظم جهانی عادلانه‌تر
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) که اخیراً در تیان‌جین به پایان رسید، ابتکار تازه‌ای در زمینه حکمرانی جهانی را مطرح کرد.
او توضیح داد که هدف این ابتکار، «همکاری با تمامی کشورهای همفکر برای پاسداری قاطع از اهداف و اصول منشور سازمان ملل و ایجاد سیستمی عادلانه‌تر و منصفانه‌تر در حکمرانی جهانی» است.
پیشنهاد آقای شی بازتابی از درک عمیق و تیزبین او از تحولات بنیادینی است که چهره نظام بین‌الملل را تغییر می‌دهند. وی تأکید کرد: «ظهور جمعی کشورهای جنوب جهانی، ویژگی بارز تحول بزرگ در سراسر جهان است.»
رهبر چین متعهد شد که چین همواره جنوب جهانی را در قلب خود جای دهد و پیوندهای ریشه‌ای خود با این کشورها را حفظ کند.
در آوریل ۲۰۱۵، شهر باندونگ اندونزی ــ که زمانی «پاریس جاوه» نامیده می‌شد ــ شاهد لحظه‌ای تاریخی بود که گذشته و حال را به هم پیوند می‌زد. رهبران نزدیک به ۱۰۰ کشور از هتل ساووی هومان قرن نوزدهمی به سمت ساختمان استقلال حرکت کردند و مسیر نسلی را دنبال کردند که شش دهه پیش سلطه استعماری را به چالش کشیده بود.
در صف نخست، شی جین‌پینگ و جوکو ویدودو، رئیس‌جمهور اندونزی، گام برمی‌داشتند. این صحنه یادآور کنفرانس تاریخی باندونگ در سال ۱۹۵۵ بود؛ نخستین گردهمایی کشورهای آسیایی و آفریقایی که از استعمار رها شده بودند و اکنون به‌عنوان نقطه عطفی در ظهور جنوب جهانی شناخته می‌شود.
با تلاش‌های مستمر و فداکاری‌های عظیم، بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه توانسته‌اند استقلال و رهایی از یوغ استعمار را به دست آورند. این کشورها مسیرهای توسعه‌ای متناسب با شرایط بومی خود را برگزیده‌اند و نه الگوهای تحمیلی بیگانه. شی پیش‌تر گفته بود: «هر آنچه انجام می‌دهیم برای فراهم کردن زندگی بهتر برای مردممان است.»
میراث کنفرانس باندونگ، امروز با الهام از دیدگاه جهانی شی جین‌پینگ، به واقعیت بدل شده است؛ جایی که کشورهای در حال توسعه نه به صورت پراکنده، بلکه در قالب یک نیروی متحد سخن می‌گویند.
گسترش تاریخی بریکس و شکل‌گیری سازوکارهایی که چین را با آفریقا، آمریکای لاتین، جهان عرب و آسه‌آن پیوند می‌دهند، همگی ردپای ابتکار شی را در خود دارند و به جنوب جهانی کانال‌هایی تازه برای هماهنگی و تقویت جایگاه در صحنه جهانی ارائه می‌دهند.
در آوریل ۲۰۲۵، شی جین‌پینگ هنگام بازدید از بانک توسعه جدید بریکس در شانگهای ــ نخستین بانک چندجانبه که توسط کشورهای در حال توسعه تأسیس و هدایت شد ــ آن را «تلاشی پیشگامانه از سوی جنوب جهانی برای اتحاد در جهت بهبود حکومت جهانی» توصیف کرد.
ریشه‌های چنین دیدگاهی را می‌توان در دوران جوانی آقای شی یافت. او آثار کلاسیک مارکسیستی همچون مانیفست کمونیست و داس کاپیتال (کتاب سرمایه) را با دقت مطالعه کرد و شالوده فکری باور پایدار خود را بنا نهاد: «مارکسیسم گسترده و عمیق است و در نهایت، هدفش آزادی بشر است.»
دهه‌ها بعد، در شرایطی که جهان با تغییراتی نادر در یک قرن اخیر مواجه است، او همچنان این پرسش اساسی را مطرح می‌کند: «چه اتفاقی برای جهان رخ داده و ما چگونه باید پاسخ دهیم؟»
شی جین‌پینگ نخستین بار در مسکو، در اولین سفر خارجی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور چین، ایده جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت را مطرح کرد. دو سال بعد، در مقر سازمان ملل در نیویورک، او این اندیشه را بسط داد و ابعاد مختلف آن را شامل مشارکت، امنیت، توسعه، تمدن و همکاری زیست‌محیطی تشریح کرد.
دیدگاه شی درباره جامعه‌ای با آینده مشترک، انور ابراهیم نخست وزیر مالزی را به یاد سخنی از کنفوسیوس انداخت: «در چهار دریا، همه انسان‌ها برادرند.» او در مراسم استقبال از شی در پوتراجایا این جمله را به زبان چینی بیان کرد و افزود: «رئیس‌جمهور شی نه فقط سیاستمداری توانا و اقتصاددانی برجسته است، بلکه انسانی بزرگ با نگاهی روشن و فهمی عمیق از ارزش‌های تمدنی به شمار می‌رود.»
در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، شی جین‌پینگ سه ابتکار مهم شامل ابتکار توسعه جهانی، ابتکار امنیت جهانی و ابتکار تمدن جهانی را معرفی کرد. این پیشنهادها در کنار ابتکار حکمرانی جهانی، مکمل یکدیگر هستند و برای اصلاح و ارتقای نظام بین‌الملل کنونی طراحی شده‌اند.
امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، تأکید کرده است که شی جین‌پینگ رهبری برجسته با بینشی تاریخی ژرف و چشم‌اندازی گسترده در سطح جهانی است. او افزود: «ابتکارات جهانی متعددی که وی ارائه کرده، نقشی مهم در پیشبرد صلح و توسعه بشریت ایفا می‌کند.»