پردیس در مسیر تقویت اشتغال، تعاون و رفاه کارگران
محمدامین خدایاری، رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شهرستان پردیس، دانشجوی دکترای مدیریت دولتی در دانشگاه علوم و تحقیقات است. او مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز در همین رشته اخذ کرده و در مقطع کارشناسی مهندسی صنایع خوانده است. وی از سال ۱۳۹۵ در مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشغول به فعالیت بوده و اکنون در جایگاه مدیریت اداره تعاون شهرستان پردیس فعالیت دارد.
در ادامه، مشروح گفت‌وگوی ما با او را در خصوص برنامه‌ها، چالش‌ها و راه‌حل‌های این اداره در حوزه‌های مختلف می‌خوانید:
اهداف شما در این مسئولیت چیست و چه برنامه‌هایی را در اولویت قرار داده‌اید؟
اهداف ما بر اساس رسالت‌هایی که وزارتخانه برای ما تعریف کرده، بسیار متنوع است و جامعه هدف گسترده‌ای داریم. ما در چند محور اصلی وظایف مشخصی داریم. در حوزه مشاغل خانگی باید بسترهای لازم برای توسعه کسب‌وکارهای خانگی فراهم شود. در حوزه اشتغال، خوشبختانه نرخ بیکاری در شهرستان پردیس پایین است و بالغ بر صد هزار موقعیت شغلی در این منطقه وجود دارد. با طرد اتباع غیرمجاز، فرصت‌های شغلی برای کارگران ایرانی در حال بازگشت است. در زمینه تعاون، مدل‌های تعاونی به‌ویژه در حوزه انرژی، می‌توانند نقش کلیدی در حل مشکلات اقتصادی کارآفرینان ایفا کنند.
در حوزه تنظیم روابط کار، رسالت اصلی ما این است که در دعاوی و اختلافات کارگری و کارفرمایی، با میانه‌روی، انصاف و اولویت بر توافق، موضوعات را حل‌وفصل کنیم و اگر به توافق نرسیدند، کارشناسان ما قضاوت عادلانه‌ای ارائه دهند.
در حوزه اشتغال چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟
در حوزه اشتغال، دو رویکرد اصلی در دستور کار ما قرار دارد. از یک‌سو، شناسایی فرصت‌های شغلی و معرفی دقیق متقاضیان کار به کارفرمایان از جمله اهداف ماست. برای نمونه، در دیداری که با شهردار پردیس داشتیم، اعلام آمادگی کردند که بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ نیروی خدماتی ایرانی را به کار بگیرند. اگر بتوانیم معرفی صحیح انجام دهیم، دیگر نیازی به استخدام اتباع نیست و فرصت‌های شغلی به شهروندان خودمان خواهد رسید.
از سوی دیگر، حمایت از کارآفرینان در اولویت است. چرا که اگر کارآفرین دلسرد شود، اشتغالی باقی نمی‌ماند تا ما بخواهیم کارگر به آن معرفی کنیم.
در زمینه حمایت از کارآفرینان چه برنامه‌هایی دارید؟
یکی از چالش‌های جدی تولیدکنندگان در شهرستان پردیس، ناترازی انرژی است. بسیاری از واحدهای تولیدی ناچار شده‌اند برای تأمین برق، ژنراتورهایی با هزینه‌های هنگفت تهیه کنند، چیزی بین یک و نیم تا دو میلیارد تومان.
ما در حال پیگیری مدلی هستیم که با تشکیل تعاونی‌های نیروگاهی، این مشکل را با مشارکت جمعی حل کنیم. برآورد ما این است که در این مدل، تولیدکنندگان با سرمایه‌گذاری بسیار کمتر از ژنراتورهای مستقل خودشان، می‌توان از خط اعتباری ۸ هزار میلیارد تومانی تعاون استفاده کرد. این موضوع از اولویت‌های وزارتخانه نیز هست و ظرفیت بالایی در آن وجود دارد.
آیا منابع برای نیروگاه‌های تعاونی تأمین شده‌اند؟
ما در حال پیگیری تخصیص زمین برای این پروژه‌ها از منابع طبیعی، شرکت عمران پردیس و سایر دستگاه‌های مسئول هستیم. هدف این است که زمین به‌صورت رایگان در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد تا فقط هزینه تجهیز را پرداخت کنند. این مدل در دنیا و برخی استان‌های کشور هم تجربه موفقی داشته و قابل پیاده‌سازی است.
بازدهی این نیروگاه‌های خورشیدی چگونه است؟
بازدهی این طرح‌ها بسیار مطلوب است. محاسبات نشان می‌دهد که در بازه سه تا سه‌ونیم سال، اصل سرمایه برمی‌گردد و پس از آن وارد مرحله سوددهی می‌شود. ضمن اینکه سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت تعاون، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و وزارت نیرو منعقد شد که طبق آن، اگر واحدی ۶۰ تا ۸۰ درصد مصرف برق خود را از پنل‌های خورشیدی تأمین کند، وزارت نیرو تعهد می‌دهد که برق آن واحد را تحت هیچ شرایطی قطع نکند. این موضوع، امنیت سرمایه‌گذاری را بالا برده و باعث استقبال در چند شهر کشور شده است.
اگر بخواهید مهم‌ترین هدف خود را در مسئولیت فعلی‌تان معرفی کنید، چه موضوعی را مطرح می‌کنید؟
مهم‌ترین هدفی که من در این شهرستان دنبال می‌کنم، پیگیری و راه‌اندازی مجموعه ورزشی کارگران است. فرماندار پردیس هم قول داده است که از ایجاد مجموعه ورزشی کارگران حمایت کند.
این شهرستان جمعیتی نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر دارد و با توجه به پروژه‌های عمرانی در حال اجرا، پیش‌بینی می‌شود تا دو سال آینده به یک میلیون نفر هم برسد. با این وجود، در زمینه زیرساخت‌های ورزشی، مخصوصاً برای قشر کارگر، ظرفیت‌ها مغفول مانده‌اند.
وضعیت مجموعه‌های ورزشی در شهرستان‌های دیگر چگونه است و چرا تأکید دارید اینجا عقب مانده؟
در دماوند، با جمعیت حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار نفر، ما ۷.۵ هکتار زمین برای مجموعه ورزشی داریم. در فیروزکوه، با جمعیت ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار نفر، یک زمین ۴ تا ۵ هکتاری برای ورزش کارگری داریم. اما در این شهرستان که در قدمی تهران است، هیچ‌گونه زیرساخت مناسبی وجود ندارد. این در حالی است که می‌توانیم بدون نیاز به بودجه خاص از سازمان برنامه و بودجه، از منابع داخلی وزارتخانه و شرکای اجتماعی خودمان این طرح را اجرایی کنیم.
چه اقدامات مشخصی در این مسیر انجام داده‌اید؟
من با چند کارآفرین برجسته منطقه صحبت کردم. آنها اعلام آمادگی کردند که در صورت اختصاص زمین، از پروژه حمایت می‌کنند. متأسفانه از سال ۹۷ پیگیری‌ها در این زمینه آغاز شده است اما تاکنون هنوز یک متر زمین به ما تحویل داده نشده است.
چه چشم‌اندازی برای این مجموعه ورزشی در نظر دارید؟
ما درخواست ۱۰ هکتار زمین داده‌ایم. اگر متوسط خانواده‌ها را ۳.۵ تا ۴ نفر در نظر بگیریم، بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر از این مجموعه منتفع خواهند شد. امروز هزینه‌های باشگاه‌های ورزشی بسیار بالاست و بخش عمده امکانات دولتی به پیمانکاران واگذار شده که تنها به سود فکر می‌کنند. همین باعث شده ورزش ارزان از دسترس مردم خارج شود.
جوانان امروز در نبود فضای ورزشی مناسب، یا در پارک‌ها سرگردان هستند یا به قهوه‌خانه‌ها پناه می‌برند. این مسأله به معضلات اجتماعی بعدی مثل افسردگی و حتی خودکشی منجر می‌شود. وقتی نتوانیم نشاط اجتماعی ایجاد کنیم، مخصوصاً برای طبقات پایین جامعه، باید منتظر آسیب‌های بعدی باشیم.
راهکار مشخص شما چیست؟
ما اعلام آمادگی کرده‌ایم که اگر زمینی برای این پروژه تخصیص داده شود، به فوریت کار را آغاز می‌کنیم. اگر از منابع ملی بودجه داده نشود، از منابع داخلی و شرکای اجتماعی استفاده خواهیم کرد. پروژه را فازبندی می‌کنیم و آن را در اختیار کارگران قرار می‌دهیم.
نمونه‌های موفقی از این نوع پروژه‌ها در استان دارید؟
بله، مثلاً مجموعه ورزشی فتح که حتی تالار عروسی دارد. کارگر با کمترین هزینه می‌تواند در سالنی آبرومند مراسم خود را برگزار کند. ما هم می‌خواهیم چنین امکانی را برای کارگران این شهرستان فراهم کنیم.
وضعیت حوزه تعاونی‌ها در شهرستان چگونه است؟
در بخش تعاونی‌ها مشکل خاصی نداریم، اما آمادگی کامل داریم تا در سریع‌ترین زمان ممکن به متقاضیان ایجاد تعاونی کمک کنیم. اولویت ما تعاونی‌های نیروگاهی است، چرا که هم توجیه اقتصادی دارند و هم می‌توانند به حل مشکلات ناترازی برق و دغدغه‌های محیط زیستی کمک کنند. تنها مشکلی که داریم بحث زمین است. قول نتیجه نمی‌دهم، اما قول پیگیری می‌دهم.
به موضوعات مربوط به اشتغال و روابط کار هم اشاره کردید. در این زمینه چه مسائلی وجود دارد؟
مخاطب اصلی اداره ما مراجعه‌کنندگان حوزه اشتغال و روابط کار هستند. مشکل اصلی ما کمبود نیروی متخصص است. با بازنشسته شدن همکاران، جایگزینی صورت نمی‌گیرد.
این کمبود نیرو چه تاثیری بر فرآیند رسیدگی‌ها دارد؟
وقتی نیروی کافی نداریم، انباشت پرونده و تأخیر در رسیدگی‌ها ایجاد می‌شود. مردم ناراضی می‌شوند و با عینک بدبینی به اداره نگاه می‌کنند. به‌طور مثال، در دماوند که بودم، میانگین رسیدگی به دادخواست‌ها ۴۰ تا ۴۳ روز بود. ولی با اصلاح فرآیند، به ۱۵ روز رساندیم. اینجا میانگین رسیدگی‌ها حدود ۴۵ تا ۵۰ روز است.
آیا رسیدگی‌ها را می‌توان تا زیر ۱۵ روز هم کاهش داد؟
خیر، به دلیل ملاحظات حقوقی نمی‌توان کمتر از ۱۵ روز عمل کرد. باید بین زمان ثبت دادخواست و روز جلسه حداقل ۱۳ روز فاصله باشد و ۲ روز هم برای ارسال پستی در نظر گرفته می‌شود. هدف ما رساندن زمان رسیدگی به ۲۰ تا ۲۵ روز است که رضایت کارگران را جلب کند.
آیا برنامه‌ای برای بازدید منظم از کارخانه‌های صنعتی در شهرستان پردیس دارید؟
بله، همین الان ما یک طرحی را در دماوند دنبال می‌کردیم که بسیار مؤثر بود. در جلسه‌ای که خدمت آقای طاهری_ فرماندار بودم، ایشان به من تأکید کردند که این طرح را در پردیس هم راه‌اندازی کنیم. ما در دماوند، هر دوشنبه بدون استثنا بازدید از کارخانه‌ها داشتیم و مشکلات آنها را رصد می‌کردیم. این بازدیدها بسیار مفید بود چون همه دستگاه‌هایی که درگیر موضوع بودند را همراه می‌بردیم.
چه دستگاه‌هایی معمولاً در این بازدیدها حضور داشتند؟
بسته به شرایط، گاهی فقط دستگاه‌های مرتبط را می‌بردیم، ولی در مواردی که موضوع گسترده‌تر بود، تمام دستگاه‌ها را دعوت می‌کردیم. از جمله اداره محیط زیست، اداره برق، آب، گاز، شرکت شهرک‌های صنعتی، شرکت نفت، اداره سبز، و حتی دستگاه‌های قضایی.
اتفاق خیلی خوبی که افتاد این بود که در برخی موارد، مثلاً چند کارخانه مشکل غذایی یا زیست‌محیطی داشتند، دادستان و رئیس محترم دادگستری دماوند هم با ما همراه می‌شدند. ما همان‌جا در محل بازدید، مصوبه می‌گرفتیم. برخی از مشکلاتی که تولیدکننده دو سال با آن درگیر بود، همان‌جا حل می‌شد.
مثالی از این نوع تصمیم‌گیری‌های میدانی دارید؟
بله، مثلاً یک کارخانه بود که برای ادامه فعالیت نیاز داشت بخشی از دیوارش را جابجا کند، اما محیط زیست می‌گفت دستگاه قضایی من را بازخواست می‌کند. آن‌جا خود دادستان گفت: این کار برای تولید است، مصوبه بدهید، امضا کنید، مسئولیتش با من. این خیلی اتفاق مثبتی بود که در صحنه تصمیم‌گیری شد.
این مدل بازدیدها را در پردیس هم اجرا خواهید کرد؟
ان‌شاءالله همین برنامه را در شهرستان پردیس هم راه‌اندازی می‌کنیم. آقای طاهرخانی_فرماندار نیز به‌صورت جدی تأکید کرده‌اند. البته در یکی دو هفته اول، به دلیل حجم بالای کارهای اداری و پیگیری شکایات انباشته شده، تمرکز ما بر پاسخگویی به ارباب‌رجوع ناراضی بود، اما از این پس بازدیدهای میدانی را هم اجرایی می‌کنیم.
در دماوند این طرح چه نتایجی داشت؟
در سال ۱۴۰۲، ما حدود ۳۵ بازدید از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها داشتیم. یعنی به‌طور متوسط، هر ماه ۳ مورد و تقریباً هر هفته یک بازدید. نتیجه این بازدیدها این بود که ۵ کارگاه تعطیل یا نیمه‌فعال را با مصوبات ستاد تسهیل دوباره راه‌اندازی کردیم.
این کارگاه‌ها با چه مشکلاتی مواجه بودند؟
مشکلات متنوعی داشتند. برخی نیاز به تسهیلات داشتند، برخی با محیط زیست درگیر بودند، بعضی‌ها مشکل آب، برق یا گاز داشتند. مثلاً یک کارخانه دانش‌بنیان داشتیم که همه چیزش آماده بود، لوله گاز تا درِ کارخانه آمده بود، ولی فقط به خاطر نبستن یک مهره گاز، کار متوقف مانده بود.
این مشکل چطور حل شد؟
آن موضوع را در محل ستاد مطرح کردیم، فرماندار و اداره گاز آمدند، مصوبه گرفتیم و در کمتر از ۲۴ ساعت هم مشکل گاز و هم مشکل اینترنت کارخانه حل شد. کارفرما بعدها تماس گرفت و گفت: هر وقت کنتور گاز را می‌بینم، شما را دعا می‌کنم. همین برای ما کافی است. این بازخوردها به ما انرژی می‌دهد که مسیر را ادامه دهیم.
در این مسیر، با دشواری یا نارضایتی هم مواجه می‌شدید؟
بله، کار جهادی همین است. گاهی بعضی افراد ناراضی بودند یا برخوردهای تلخی داشتند. اما ما تحمل می‌کردیم. می‌گفتیم اگر چهار نفر هم محدودیت‌های ما را درک نکنند، یک نفر هم که به ما بگوید دعا می‌کنم، برای ما کافی است.
این بازدیدها چه تأثیری در روحیه کارآفرینان دارد؟
خیلی تأثیر دارد. حتی اگر کاری از دست ما برنیاید، صرف اینکه وقت گذاشتیم، فرماندار شهر را آوردیم، حرف کارآفرین را گوش کردیم، همین باعث دلگرمی آنها می‌شود. این یعنی ما برای تولید ارزش قائلیم.
برای اجرای این مدل در پردیس، با کدام نهادها هماهنگ شده‌اید؟
با اداره صمت هماهنگی کرده‌ایم و ان‌شاءالله با کمک دیگر دستگاه‌ها، این بازدیدها را به‌صورت منسجم اجرایی خواهیم کرد. از رسانه‌ها هم انتظار داریم که این اقدامات را بازتاب دهند تا مردم در جریان خدمات واقعی قرار بگیرند.
چرا به رسانه‌ها تأکید دارید؟
چون رسانه‌های معاند در حال پمپاژ ناامیدی هستند. مثلاً اگر سد خالی شود، همان را طوری نمایش می‌دهند که همه چیز سیاه باشد. حالا فرض کنید رئیس اداره کار هم بیاید از مشکلات بگوید، آن وقت همین‌ها نمایش می‌دهند که مثلاً اداره کار هم دست خالی برگشت.
این‌جاست که نقش رسانه‌های داخلی خیلی سنگین می‌شود. باید واقعیت‌ها را منعکس کنید نه اغراق و نه کوچک‌نمایی. اگر کار مثبتی شده، منعکس شود تا امید در جامعه تقویت شود.
درباره برنامه‌های‌تان برای حمایت از مشاغل خانگی و بانوان سرپرست خانوار بفرمایید.
ما در بازدیدهایی که داشتیم، با شهردار محترم هم صحبت کردیم و از ایشان قول گرفتیم که در بحث غرفه‌های موقت هفت‌روزه یا د۱۰روزه برای مشاغل خانگی همکاری داشته باشند.
شهرداری پردیس کار خوبی انجام داده و در پارک پردیس، غرفه‌هایی را در اختیار بانوان و مشاغل خانگی قرار داده. اما مشکلی که ایجاد شده این است که پس از مدتی، این غرفه‌ها حالت ثابتی پیدا می‌کنند و افراد جدید دیگر امکان استفاده از آنها را ندارند. ظرفیت محدود می‌شود و گردش افراد متوقف می‌شود.
آیا در مناطق دیگر تجربه موفقی در این زمینه داشتید؟
بله، ما در دماوند تجربه خوبی در این زمینه داشتیم. آن‌جا نمایشگاه‌های موقتی را در مساجد، تکیه‌ها و نقاط پرتردد شهر برگزار کردیم. ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که شهرداری تمام سال این فضاها را در اختیار مشاغل خانگی قرار دهد، اما اگر بتوانیم ظرفیت‌هایی را برای دوره‌های کوتاه‌مدت ایجاد کنیم، بسیار مؤثر خواهد بود.
هدف اصلی از ایجاد این غرفه‌ها چیست؟
هدف ما این است که افراد به‌ویژه بانوان سرپرست خانوار، مددجویان کمیته امداد و بهزیستی بتوانند در بازه‌های هفتگی، نقدینگی مورد نیازشان را از طریق فروش تأمین کنند.
این کار دو نتیجه مثبت دارد؛ یکی اینکه این افراد به درآمدزایی دست پیدا می‌کنند و دوم اینکه مردم هم با قیمت مناسب خرید می‌کنند. در دماوند، مردم از این نمایشگاه‌ها استقبال زیادی کردند چون قیمت کالاها مناسب بود و فروشندگان هم راضی بودند.
غرفه‌ها به چه صورت اداره می‌شدند؟ آیا هزینه‌ای دریافت می‌شد؟
ما سعی کردیم تمام نمایشگاه‌هایی که در دماوند برگزار شد، رایگان باشد. یعنی دستگاه‌های مرتبط را دعوت کردیم، موضوع را برایشان شرح دادیم که این افراد با چه محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند.
ما به دنبال ایجاد فرصت برای کسانی بودیم که واقعاً نیاز دارند نه کسانی که مغازه دارند و صرفاً به دنبال سود بیشتری هستند.
مثلاً یک زن سرپرست خانوار که در خانه کار می‌کند، محصولش را خودش تولید کرده، باید حمایت شود. این وظیفه دولت است.
میزان همراهی دستگاه‌ها در این مسیر چطور بود؟
خوشبختانه در دماوند همراهی خوبی از سوی دستگاه‌ها داشتیم. فرماندار وقت هم دستور ویژه دادند و همکاری خوبی انجام شد. خدا را شکر، استقبال خوبی هم از طرف مردم و هم از طرف فروشندگان شد.
آیا برنامه‌ای برای اجرای این طرح در شهرستان پردیس دارید؟
بله، حتماً. ان‌شاءالله این موضوع را در پردیس هم دنبال می‌کنیم. نه صرفاً به اقتضای موقعیت، بلکه با یک برنامه‌ریزی منسجم. هدف ما این است که با حمایت شهرداری و سایر دستگاه‌ها، این مدل غرفه‌های موقت را اجرا کنیم و در اختیار اقشار نیازمند و مشاغل خانگی قرار دهیم.
