چرا مدل آموزش عالی چین موفق است؟
روزنامه «تایمز آو ایندیا» شنبه ۲۴ ماه (۳ خرداد) طی یادداشتی با عنوان «آیا هند می‌تواند با بازنگری در مدل آموزش عالی خود با موفقیت با رقابت STEM چین کند؟» به تاثیر سرمایه گذاری راهبردی چین در آموزش عالی پرداخته است. در این راستا، سرمایه‌گذاری‌های اختصاصی، به ویژه از طریق «پروژه ۹۸۵»، دانشگاه‌های چین را به صدر رهبری در حوزه‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) هدایت کرده است.
در مقابل، هند با وجود ابتکاراتی مانند راه‌اندازی «سیاست ملی آموزش» در سال ۲۰۲۰، به دلیل مشکلات در اجرا و بحث‌های بی‌پایان، به همان سرعت پیشرفت می‌کند. هند برای رقابت با چین، باید بر مراکز توسعه آموزش حرفه ای مستقر در شهرها تاکید کند و با جذب موسسات خارجی، محیط دانشگاهی بازتر و رقابتی ایجاد کند.
در این یادداشت آمده است: دخترم در آستانه پایان دوره دبیرستان قرار دارد و خود را برای ادامه تحصیل در رشته بیوتکنولوژی در سطح دانشگاه و مقاطع تعیین کرده است. هنگام جست‌وجو برای یافتن برترین دانشگاه‌های جهان در این حوزه، با شگفتی متوجه شدم که تعداد زیادی از دانشگاه‌های چینی در رتبه‌های بالای این رشته قرار دارند. وقتی سایر حوزه‌های STEM را نیز بررسی کردم، با وضعیت مشابه روبه‌رو شدم. حتی در برخی موارد این برتر چینی‌ها تر بودند—به‌ویژه در رشته‌هایی مانند علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی، که دانشگاه‌های چین در جایگاه‌های برتر قرار دارند.
به یاد گفتگو با یکی از دوستانم افتادم که استاد دانشگاه در آمریکا و نتایج تحقیقات چین را دنبال می‌کند. به گفته او دانشگاه‌های چین طی ۲۰ سال گذشته، به طور مستمر در خروجی تحقیقات STEM از دانشگاه‌های آمریکایی پیشی گرفته‌اند. توانمندی‌های نوآوری رو به رشد چین در رسانه‌های اجتماعی مانند «تیک‌تاک» یا فناوری‌های مصنوعی مصنوعی «دیپ‌سیک» جهان را شوکه کرده است. تسلط چین در تولید پنل‌های خورشیدی و خودروهای برقی نیز برای همگان آشناست.
پس چین چگونه به این یک رسید؟ در سال ۱۹۹۸، دولت چین «پروژه ۹۸۵» را راه‌اندازی کرد و در ادامه ۳۹ دانشگاه را برای افزایش سرمایه‌گذاری با هدف تبدیل آن‌ها به مؤسسات آموزشی سطح اول جهانی انتخاب کرد. امروز، این سیاست بلندا نمایان شده است. در سال‌های بعد، چین بر روی دانشگاه‌های توسعه‌یافته تنها به همان ۳۹ دانشگاه اولیه محدود، دامنه حمایت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها بسیار گسترده‌تر شد.
در پاسخ به این چالش پیش‌رو، دولت هند در بودجه سال ۲۰۱۶، ۲۰ دانشگاه دولتی و خصوصی را به‌عنوان مراکزی برای سرمایه‌گذاری کلان به منظور تبدیل به دانشگاه‌های تراز جهانی معرفی کرد. اما پس از هیاهوی اولیه درباره فهرست دانشگاه‌های خصوصی منتخب، موضوع میزان سرمایه‌گذاری و تأثیرگذاری آن هرگز به شکل جدی در میان افکار عمومی هند مطرح نشد.
با وجود برخی ایده‌های قابل توجه، ابتکار آموزشی بعدی هند با عنوان «آموزش سیاست ملی (۲۰۲۰)» با انتقاداتی همچون «تحمیل زبان هندی» و «مداخله دولت مرکزی» روبه‌رو شد. پیامدهای این وضعیت کاملا مشهود است.
در «شاخص نیچر ۲۰۲۴»، در حالی که کلکته به خاطر صبح جزئی از بنگلور به عنوان برترین مرکز تحقیقاتی هند خوشحال است، این دو شهر به ترتیب تنها در رتبه‌های ۸۴ و ۸۵ فهرست جهانی «شهرهای تحقیقاتی شاخص طبیعت ۲۰۲۴» قرار دارند.
در مقابل، پکن در صدر این فهرست می‌شود و پس از آن شانگهای، منطقه کلانشهری نیویورک، منطقه کلانشهری بوستون و نانجینگ جای دارند. پنج شهر از چین در میان ۱۰ رتبه برتر این شاخص حضور دارند، در حالی که تنها چهار شهر از ایالات متحده در این جمع می‌شوند.
در مقایسه با راهبرد چین که بر روی منابعی که برای آموزش عالی استوار است، استفاده کنید، آیا می‌توان با رقابت مشابهی اقدام کرد؟ برای دستیابی به موفقیت، هند باید دو نکته اساسی را در نظر بگیرد: پس باید به ارتقای دانشگاه‌های منفرد و تبدیل آن‌ها به جزایر علمی اکتفا تبدیل شود، بلکه شهرهای مرتبط را به قطب‌های تخصصی در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی، زیست‌فناوری و فناوری‌های اقلیمی تبدیل کنند. دوم، بسیاری از شهرهای هند از موسات آکادمیک باکیفیتی هستند که می‌توانند نقطه شروعی برای ایجاد مزیت در حوزه‌های خاص باشند.
با تکیه بر این توان‌ها، هند می‌تواند به پرورش استعدادهای کلیدی در زمینه‌های نوظهور بپردازد و در نهایت این مراکز را به قطب‌هایی جامع برای نوآوری، تجاری‌سازی و ارائه خدمات مشاوره تبدیل کند.
در پایان مقاله تاکید شده است که هر چند بهبود نظام ابتدایی و متوسطه برای رفع مشکل‌های فعلی مهم است، اما آموزش عالی می‌تواند به مسیر اصلی دست یابد برای دستیابی به برتری در قرن حاضر بدل شود. اگر اکنون اقدامی جدی صورت نگیرد، برای شکاف عمیق با چین و ایالات متحده آمریکا بسیار مشکل خواهد بود.
