تقویت همکاری جامع میان چین و آمریکای لاتین در سایه رهنمودهای «شی جین‌پینگ»
عبارت «از چین تا پرو» که نخستین بار توسط «ساموئل جانسون» نویسنده انگلیسی قرن هجدهم، به کار رفت، روزگاری تصاویری از سرزمین‌های دوردست را در ذهن تداعی می‌کرد که تنها در خیال به هم پیوند خورده بودند. اما امروز، این عبارت قوسی واقعی‌تر را ترسیم می‌کند ـــ مسیری که با خطوط کشتیرانی، بندرهای عظیم و دالان‌های لجستیکی مشخص شده و چین و آمریکای لاتین را از طریق اقیانوس آرام به هم متصل می‌سازد.
این تحول در دهه گذشته با شتابی چشمگیر پیش رفته و بخش عمده‌ای از این روند، مرهون شکل‌گیری «مجمع چین-سِلاک» (جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب) است؛ سازوکاری برای همکاری که به ابتکار و تحت نظارت «شی جین‌پینگ» رئیس جمهور چین پایه‌گذاری شد. آنچه آقای شی در آغاز «نهالی نوپا» می‌نامید، اکنون ریشه دوانده است.
ده سال پس از تأسیس، این سازوکار به بستری کلیدی برای همکاری «جنوب-جنوب» تبدیل شده که چین و منطقه آمریکای لاتین و کارائیب (LAC) را در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سایر عرصه‌ها به شرکایی نزدیکتر بدل کرده است.
چین و کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب، به عنوان کشورهای در حال توسعه، دارای آرمان‌های سیاسی مشابهی هستند، با وظایف توسعه‌ای یکسان مواجه‌اند و می‌توانند از مزیت‌های اقتصادی مکمل یکدیگر بهره‌برداری کنند.
چین و آمریکای لاتین با در بر گرفتن یک پنجم مساحت کره زمین و تشکیل یک چهارم جمعیت و اقتصاد جهانی، مجموعا یکی از پویاترین و نویدبخش‌ترین مناطق این سیاره را شکل می‌دهند.
شی جین‌پینگ گفت: آرمان مشترک ما برای استقلال، توسعه و رستاخیر موجب نزدیکی بیشتر ما به یکدیگر شده است.
از ابتدای قرن بیستم، روابط میان دو طرف به سرعت توسعه یافته است. هر دو طرف به این درک رسیدند که نیازمند چیزی فراتر از رقص تانگوی سنتی دو نفره هستند و به یک چارچوب وسیع‌تر برای همکاری نیاز دارند.
در جریان اجلاس کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب که اوایل سال ۲۰۱۴ در کوبا برگزار شد، رهبران آمریکای لاتین و کارائیب از ایجاد چنین چارچوبی حمایت کردند. رهبر چین از این ابتکار استقبال کرد و اعلام کرد که «زمان آن فرا رسیده است».
شی جین‌پینگ در جولای ۲۰۱۴ نیمی از کره زمین را پرواز کرد تا برای دومین بار در مقام رئیس جمهور به این منطقه سفر کند. هدف وی، حضور در نشست گروه «بریکس» در برزیل، انجام دیدارهای رسمی با چند کشور منطقه و شرکت در رویدادی تاریخی بود: نخستین نشست رهبران چین با کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب.
در برازیلیا پایتخت برزیل رهبران حاضر اعلام کردند که «مجمع چین-سِلاک» تاسیس می‌شود؛ چارچوبی نهادی برای پیشبرد چشم‌انداز ساخت جامعه‌ای با آینده مشترک میان چین و آمریکای لاتین و کارائیب.
در این نشست، آقای شی اصول بنیادین این همکاری فراگیر را با تاکید بر برابری، منافع متقابل و توسعه مشترک تشریح کرد. پیشنهادی که ارائه داد، با نقشه راهی در حوزه تجارت، سرمایه‌گذاری و امور مالی پشتیبانی می‌شد.
نخستین نشست وزیران این مجمع ۶ ماه در پکن برگزار شد و چشم‌انداز ایجاد یک پلتفرم همکاری فراگیر میان چین و تمامی ۳۳ کشور آمریکای لاتین و کارائیب، جنبه عملی به خود گرفت.
به عقیده ناظران این نشان‌دهنده مرحله‌ای جدید از روابط چین و آمریکای لاتین است که در آن همکاری چین با کل منطقه، روابط دوجانبه آن با کشورهای منطقه را تکمیل و تقویت می‌کند.
شی جین‌پینگ برای توسعه این مجمع اصولی را پیشنهاد کرد که شامل مشارکت برابر، تقسیم منافع، انعطاف‌پذیری و عمل‌گرایی و همچنین گشایش و فراگیری می‌شود.
رئیس جمهور چین این مجمع را به نهالی نوپا تشبیه کرد و گفت: برای آن‌که این نهال رشد کرده و نیرومند شود، به مراقبت و تلاش مشترک از سوی هر دو طرف نیاز دارد.
در طول دهه گذشته، او همواره از این سازوکار حمایتی بی‌وقفه به عمل آورده است. آقای شی در هر سه اجلاس پیشین وزرا، رهنمودهای راهبردی و روشنگرانه‌ای ارائه داده که نقش تعیین‌کننده‌ای در هدایت مسیر توسعه این نهاد در مراحل حساس تکاملی آن ایفا کرده است.
با رهبری هوشمندانه او و همتایانش از آمریکای لاتین و کارائیب، این سازوکار همکاری امروز شاهد شبکه‌ای پویا از تعاملات نهادی است که از اجلاس‌های وزیران و گفت‌وگوهای مقامات ارشد وزارت خارجه تا نشست‌های هماهنگی و ده‌ها زیرمجمع تخصصی در حوزه‌های متنوعی چون فناوری دیجیتال و مبارزه با فقر را در بر می‌گیرد.
«چای یو» مدیر «موسسه مطالعات آمریکای لاتین» در «آکادمی علوم اجتماعی چین» در این باره گفت شی جین‌پینگ با الگو قرار دادن خود، مسیر پیشرفت این نهاد را هموار کرده که نقشی محوری در افزایش اعتماد سیاسی و شکل‌گیری وفاق جمعی درباره همکاری‌ها دارد.
اعداد و ارقام، داستانی گویا و پُرمعنا روایت می‌کنند. حجم تجارت میان چین و این منطقه در سال ۲۰۲۴ به ۵۱۸.۴ میلیارد دلار آمریکا رسید که نسبت به یک دهه قبل، دو برابر شده است. همچنین تا پایان سال ۲۰۲۳، میزان سرمایه‌گذاری چین در این منطقه از ۶۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است.
این دستاوردها از اهداف تعیین‌شده توسط رهبر چین در نشست سال ۲۰۱۴ با رهبران کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب برای گسترش همکاری‌های دوجانبه نیز پیشی گرفته‌اند.
