چه عواملی روند دلارزدایی را به پیش میبرد؟
«دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب ایالات متحده اخیرا کشورهای عضو «بریکس» را تهدید کرده که اگر از دلار آمریکا «فاصله بگیرند»، تعرفه ۱۰۰ درصدی علیه آنها وضع می‌کند.
چنین تهدیدهایی نمادی از نگرانی عمیق ایالات متحده در قبال کاهش اعتماد جهانی به نظام مالی جهانی مبتنی بر دلار و همچنین عدم تمایل آمریکا برای انطباق با نظم جهانی در حال تغییر و تلاش آن برای حفظ سلطه از طریق ابزارهای زورگویانه است.
دهه‌هاست که دلار مزایای بی‌رقیبی را برای آمریکا به ارمغان آورده است، از هزینه‌های استقراض پایین‌تر گرفته تا اهرم نفوذ برای سایر کشورها از طریق «موسسات برتون وودز» مثل «صندوق بین‌المللی پول» (IMF) و «بانک جهانی» .
با این وجود، جزر و مد در حال تغییر است چرا که کشورها، به ویژه در «جنوب جهانی»، به طور روزافزون عدالت و پایداری یک نظام تحت سلطه دلار را به چالش می‌کشند.
دو قطبی شدن سیاسی و سیاست قبول مخاطره مکرر بر سر سقف بدهی فدرال، تردیدهای جدی در خصوص ثبات حکمرانی آمریکایی به وجود آورده است. سقف بدهی واشنگتن از جنگ جهانی دوم به این سو بیش از صد برابر شده معضلی که آشکارا نشان دهنده سوءمدیریت مالی است که بازارهای جهانی را آشفته ساخته است.
در حقیقت، این خبری بد برای اقتصاد جهانی است که هنوز در تلاش برای احیای خود است چرا که مشکل بدهی مزمن آمریکا باعث ایجاد تردیدهای عظیم در بازار جهانی شده است.
خبرگزاری «بلومبرگ» در یادداشتی نوشت: «نفوذ آمریکا بر اقتصاد جهانی به دلیل آسیب‌های ناشی از سیاست‌های خودساخته، با بن‌بست خطرناک بر سر سقف بدهی که مجددا وضعیت برجسته دلار در تجارت و امور مالی جهانی را زیر ذره بین قرار داده، از بین می‌رود.»
استفاده بی رویه واشنگتن از تحریم‌های اقتصادی بر از بین رفتن اعتماد افزوده است. آمریکا با استفاده تسلیحاتی از دلار و همچنین نظام مالی جهانی دلارمحور، دیگر کشورها را به متنوع ساختن ذخایرشان سوق داده است.
سیاست قلدرمابانه آمریکا در حال حاضر واکنش جهانی را برانگیخته و بسیاری از کشورها در تلاش برای ایجاد نظام‌های مالی ایمن مقابل مداخله ایالات متحده هستند.
کشورهای بیشتر و بیشتری به دنبال جایگزین‌هایی برای «سوئیفت» هستند و خطوط مبادله ارز دوجانبه ایجاد کرده‌اند که از طریق آن بتوانند دلار را برای معاملات مستقیم بین ارزهای خود دور بزنند.
واشنگتن به جای مشارکت در گفتگوی معنادار و ترمیم یک نظام معیوب، با تهدید و ارعاب واکنش نشان داده درست همان کاری که در بخش‌های دیگر مثل تجارت و فناوری پیشرفته هم انجام داده است.
در واقع تهدید آشکار ترامپ علیه «جنوب جهانی» فقط به کشورهای بیشتری اجازه می‌دهد تا خطرات اِعمال حاکمیت اقتصادی مشروع خود را در یک نظام مالی جهانی متزلزل دلارمحور بفهمند.
از آنجا که چندقطبی بودن موج آینده جهان است، آمریکا باید تصمیم بگیرد که با سایر کشورها در بهبود نظام مالی جهانی همکاری کند، نه اینکه به دنبال منافع خود به بهای بقیه کشورها باشد.
در پایان باید گفت این خود واشنگتن است که مقصر افت اعتبار دلار آمریکاست.
