پیوند فرهنگ‌های چینی و ایرانی از طریق ترجمه
سخنرانی احسان دوست محمدی در «مجمع بین‌المللی کنفوسیوس ۲۰۲۴»
«یادگیری بدون تفکر تلاش بیهوده است؛ تفکر بدون یادگیری خطرناک است»
این نقل قول عمیق از کتاب «منتخبات کنفوسیوس»، یک اثر فلسفی باستانی چینی متشکل از آموزه‌های کنفوسیوس، اهمیت ترکیب مطالعه با تفکر را برجسته می‌سازد.
این جمله عمیقا در آقای «احسان دوست محمدی»، چین شناس ایرانی که نسخه ترجمه شده «منتخبات کنفوسیوس» را اخیرا در ایران منتشر کرده، انعکاس یافته است.
این متن کلاسیک در سراسر جهان به بیش از ۴۰ زبان ترجمه شده و احسان دوست محمدی یکی از مترجمانی است که به گسترش میراث آن در خارج از چین کمک کرده است.
دوست محمدی که بیش از ۱۵ سال در چین زندگی کرده، اشتیاق شدیدی به تقویت تبادلات میان‌فرهنگی نشان داده است. ترجمه‌های او طی سال‌ها درها را به روی خوانندگان ایرانی باز کرده تا با میراث چینی ارتباط برقرار کنند.
نسخه فارسی «منتخبات کنفوسیوس» که توسط احسان دوست محمدی ترجمه شده است.
آقای دوست محمدی که در تهران متولد و بزرگ شده، در دوران تحصیل به طب سنتی علاقه مند شد. اتفاقی مهم برای یکی از دوستان نزدیکش، کنجکاوی او درباره «طب سنتی چینی» (TCM) را تحریک کرد.
در آن زمان، دست دوستش آسیب جدی دید به گونه‌ای که منجر شد دستش از کار بیفتد. پس از ماه‌ها طب سوزنی – عملی که شامل وارد کردن سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن است – او بهبودی خارق العاده‌ای را تجربه کرد.
احسان دوست محمدی با دیدن تاثیرات درمان طب سنتی چین این انگیزه را یافت تا بیشتر درباره این موضوع کند و کاو کند. با اینکه او ابتدا در رشته مهندسی نرم افزار تحصیل کرده بود، اما علاقه‌ای شدید به سمت مسیری متفاوت احساس کرد.
آقای دوست محمدی سفرش به چین را در سال ۲۰۰۹ آغاز کرد و در شانگهای به دنبال یادگیری طب سنتی چین رفت، که او را در مسیر زندگی تحول آفرین قرار داد.
دو سال بعد او به استان «شاندونگ» (شرق چین) رفت جایی که عمیق‌تر به مطالعاتش پرداخت و در طب سنتی چین مدرک دکترا گرفت.
این منطقه که به عنوان زادگاه فیلسوفان چینی «کنفوسیوس» و «منسیوس» (منگ‌زی) شناخته می‌شود، فضای فرهنگی غنی را که مملو از فلسفه چینی باستان است برای او فراهم کرد.
با موازات افزایش درک او از فرهنگ چینی سنتی، این امر به اشتیاق او برای ایفای نقش در تبادل فرهنگی چینی-ایرانی دامن زد.
به گفته احسان، مردم ایران با آثار کلاسیک چینی کاملا بیگانه نیستند. در حقیقت نخستین نسخه‌های ترجمه شده «منتخبات کنفوسیوس» که در ایران منتشر شده به حدود ۵۰ سال قبل باز می‌گردد. با این حال بسیاری از این نسخ از یک زبان ثالث مثل انگلیسی یا آلمانی به فارسی ترجمه شده بودند.
این واقعیت به اون انگیزه بخشید تا آثار کلاسیک چینی را به طور مستقیم از چینی به فارسی ترجمه کند تا خوانندگان ایرانی بتوانند درک مستقیم و روشن‌تری از چین و سنت‌های فکری آن پیدا کنند.
او با کتاب «هوانگ‌دی نی‌جینگ» (معیار درونی امپراتور زرد) که یکی از اولین و مهم‌ترین آثار مکتوب درباره طب سنتی چین است، شروع کرد. این کتاب متشکل از دو بخش است که ابعاد مختلف طب را در بر می‌گیرد و به عنوان مرجعی کلیدی برای متخصصان طب سنتی چین قلمداد می‌گردد. حدودا ۶ سال طول کشید تا احسان دوست محمدی بخش اول این کتاب را ترجمه کند.
اما کار این چین شناس ایرانی در همین نقطه متوقف نشد. او در سال‌های بعد به ترجمه دیگر آثار کلاسیک چینی درباره مکتب کنفوسیوس و تائویسم ادامه داد. برخی از ترجمه‌های او از جمله «آثار منسیوس» و «آموزش بزرگ» برای نخستین بار در ایران منتشر می‌شوند.
آقای دوست محمدی با تأمل در آموزه‌های کنفوسیوس خاطرنشان می‌کند که بسیاری از ایده‌های او، مانند احترام به والدین، خیرخواهی و فلسفه مردم‌محور، ارزش‌های مشترک بین بشریت هستند. او بر این باور است که این ایده‌ها در عرصه امروز جهان هم همچنان وجود دارند.
چین از سال ۲۰۲۰، با چندین کشور آسیایی در پروژه ترجمه متقابل آثار کلاسیک آسیایی همکاری کرده و ایران یکی از کشورهای شریک در این زمینه است.
هدف این ابتکار تقویت درک بهتر و ارج نهادن به فرهنگ یکدیگر است. دوست محمدی در بخشی از این پروژه در ترجمه سه اثر کلاسیک چینی به فارسی پیش قدم شد.
احسان دوست محمدی در استان «یون‌نان» (جنوب غربی چین)
آقای دوست محمدی در حال حاضر در «مرکز مطالعاتِ ایران دانشکده تاریخ و فرهنگ دانشگاه جنوب غربی در چونگ‌چینگ» مشغول به کار است.
چونگ‌چین که در جنوب غربی چین واقع شده، به دلیل مناظر کوهستانی خیره کننده، غذاهای تند و میراث فرهنگی غنی خود مشهور گشته است. احسان دوست محمدی در این شهر زندگی خانوادگی خود را بنا نهاده جایی که حس وابستگی او را عمیق‌تر کرده است.
از سال ۲۰۱۳ که «ابتکار کمربند و جاده» آغاز شد، ایران به یک شریک مهم برای چین تبدیل شده است. در حوزه سلامت احسان متوجه شده که طب سنتی چین به تدریج در حال جا باز کردن در ایران است.
طب سنتی چینی در ایران قانونی شده و وزارت بهداشت این کشور دستورالعمل‌های بالینی را برای ۱۰ روش از جمله بادکش، طب سوزنی و ماساژ ارائه کرده است. این استانداردسازی بسیاری از روش‌های طب سنتی چین را در سطح ملی رسمیت بخشیده و نخستین پذیرش طب سنتی چین در خاورمیانه را رقم زده است. به علاوه، کسانی که در چین به تحصیل طب سنتی چین می‌پردازند، پس از بازگشت به وطن به رسمیت شناخته می‌شوند و می‌توانند برای فعالیت در این حوزه مجوز پزشکی دریافت کنند.
آقای دوست محمدی سال گذشته «جایزه ویژه کتاب چین» را دریافت کرد که بالاترین افتخار این کشور برای اتباع خارحی در حوزه نشر است.
او می‌گوید کارش چیزی بیش از تبدیل کلمات است. کار او حفظ ماهیت متن اصلی و در دسترس قرار دادن آن برای مخاطبان گسترده‌تر است.
هدف احسان دوست محمدی از کشف شباهت‌های فرهنگ‌های ایرانی و چینی تقویت ارتباطات عمیق‌تر و غنی‌سازی گفت‌وگوی فرهنگی است.
